Балалардағы цистит: диагностика мен емдеудің заманауи тәсілі
Қуықтың қабынуы дәстүрлі түрде ересектердің ауруы деп есептеледі, алайда тәжірибеде ол кішкентай жастағы балаларда да кездеседі. Ата-аналар жиі қоятын сұрақ: балаларда цистит бола ма? Жауап бір — иә, оның үстіне, бала неғұрлым кішкентай болса, ауруды уақытында анықтау соғұрлым қиынырақ болады.
Заманауи тәсіл бойынша дәл диагноз қойып, дұрыс ем тағайындау асқынулардың алдын алуға және аурудың созылмалы түрге өтуіне жол бермеуге мүмкіндік береді.
Балалардағы аурудың себептері
Цистит қуыққа микроорганизмдер еніп, қабынуға қолайлы жағдайда белсенді көбейгенде дамиды. Балаларда бұл бірқатар ағзаның ерекшеліктеріне және сыртқы факторларға байланысты орын алады.
Анатомиялық ерекшеліктер
Қыз балаларда несеп шығару өзегі қысқа әрі кең болады, бұл бактериялардың енуін жеңілдетеді. Сондықтан цистит оларда ұлдарға қарағанда жиірек кездеседі.Инфекциялар
Көбінесе қоздырғыш ішек таяқшасы болып табылады, ол шат аймағынан несеп шығару жолдарына түседі.Иммунитеттің төмендеуі
Жиі суық тию, созылмалы аурулар немесе жақында өткерілген инфекциялар бала ағзасын әлсіз етеді.Гигиенаның бұзылуы
Іш киімді сирек ауыстыру, жуыну дағдыларының дұрыс болмауы немесе далада ойнағаннан кейін жеткіліксіз тазалық қабыну қаупін арттырады.Суықтап қалу
Суық жерде отыру, салқын суда шомылу, аяқты суық өтуі инфекция дамуына қолайлы жағдай жасайды.Қуықтың функционалды бұзылыстары
Сирек несеп шығару, «шыдауға» әдеттену немесе қуықты толық босатпау несептің іркілуіне әкеліп, қабынуды қоздырады.
Осылайша, балалардағы циститтің пайда болу себептері көп қырлы, алайда көбінесе бірнеше фактордың қосылуынан дамиды.
Белгілері
Клиникалық көрініс баланың жасына байланысты әртүрлі болуы мүмкін, бірақ бірқатар ортақ белгілер бар. Ата-аналар балалардағы циститтің қалай көрініс беретінін білуі керек:
- несеп шығаруға жиі шақырулар – бала әр 15–20 минут сайын дәретханаға барғысы келеді, бірақ аз мөлшерде ғана несеп шығарады;
- несеп шығарғанда күйдіру және ашыту сезімі – бала ауырсынуға шағымданып, кейде дәретке барудан бас тартады;
- қуық толған кезде күшейетін іштің төменгі бөлігіндегі немесе қасаға үсті аймағындағы ауырсыну;
- несептегі өзгерістер – ол лайланып, жағымсыз иісті, кейде қан аралас болуы мүмкін;
- дене қызуының көтерілуі – көбіне субфебрильді деңгейге дейін, бірақ кішкентай балаларда айқынырақ жоғарылауы мүмкін;
жалпы әлсіздік, тәбеттің төмендеуі, ашушаңдық.
Емшектегі және ерте жастағы балаларда цистит айқын емес белгілермен көрінеді: несеп шығарғанда жылау, мазасыздану, ешқандай айқын себепсіз дене қызуының көтерілуі.
Мұндай шағымдар байқалған жағдайда дәрігерге баруды кейінге қалдырмау қажет: балалардағы циститтің белгілері мен емі әрқашан мамандардың қатаң бақылауында болуы тиіс. Өзін-өзі емдеу бұл жағдайда жол берілмейді және қауіпті салдарға әкелуі мүмкін.
Диагностикаға не кіреді
Тек қана шағымдар бойынша диагноз қою мүмкін емес: несеп шығару жолдарының басқа ауруларында да ұқсас белгілер кездесуі мүмкін. Сондықтан тексеру міндетті түрде зертханалық және аспаптық әдістерді қамтиды.
Жалпы зәр талдауы
Циститке күдік туған барлық балаларға бірінші кезекте тағайындалады. Несепте лейкоциттер, бактериялар, кейде эритроциттер анықталады. Дәрігерлер балалардағы циститті дәлелдеудің ең сенімді жолы: несеп талдауы деп ерекше атап өтеді.Бактериологиялық себінді
Қоздырғыш түрін және оның микробқа қарсы дәрілерге сезімталдығын анықтауға мүмкіндік береді, бұл әсіресе қайталанатын жағдайларда маңызды.Жалпы қан талдауы
Қабыну белгілерін көрсетеді – лейкоциттердің және ЭТЖ-ның жоғарылауы.Қуық пен бүйректің УДЗ
Даму ақауларын, тастарды немесе асқынуларды анықтау үшін қолданылады.
Тек осы мәліметтердің негізінде дәрігер жедел циститті басқа аурулардан ажыратып, дұрыс ем тағайындай алады.
Емге деген көзқарас
Терапияны әрқашан дәрігер тағайындайды және ол баланың жасына, белгілердің ауырлығына, талдау нәтижелеріне байланысты болады. Өзін-өзі емдеу қауіпті, өйткені балаларда инфекция тез жайылып, бүйректі зақымдауы мүмкін.
Емдеудің негізгі қағидалары
Антибактериалды терапия. Несеп себіндісінің нәтижелері мен жас ерекшеліктеріне қарай таңдалады. Кішкентай балаларға тек жасына рұқсат етілген дәрілер қолданылады.
Қолдаушы терапия. Мол сұйықтық ішу, жеңілдетілген диета және жедел кезеңде төсек режимі кіреді.
Фитотерапия. 12 жастан асқан жасөспірімдердің кешенді еміне қабынуды азайтуға және несеп шығару жолдарының қызметін қолдауға көмектесетін өсімдік тектес препараттар қосылуы мүмкін. Осындай шешімдердің бірі – Канефрон® таблеткалары, бірақ оларды тек дәрігердің тағайындауымен қабылдау керек.
Балалардағы цистит қанша уақыт емделеді? Жедел түрінде дұрыс таңдалған ем кезінде әдетте 3–5 күн ішінде жақсару байқалады, ал толық курс 7–10 күнді қамтиды. Белгілер ерте жоғалса да, емді соңына дейін жалғастыру маңызды — бұл аурудың созылмалы түрге өту қаупін азайтады.
Алдын алу мүмкін бе
Көп жағдайда балада қуықтың қабынуын алдын алуға болады. Дәрігерлер ауру қаупін төмендететін мынадай қарапайым шараларды ұсынады:
- су шу режимін сақтау — жеткілікті сұйықтық несеп жолдарын «шаюға» көмектеседі;
- қуықты тұрақты босату — шыдап жүре бермей, дәретке уақытылы бару
- жеке гигиена — дұрыс жуыну дағдысы мен іш киімді уақытында ауыстыру;
- суықтап қалудан сақтану — суық мезгілде жылы киім кию, белдің жабық болуы, ыңғайлы аяқ киім;
- теңгерімді тамақтану және созылмалы ауруларды бақылау.
Алдын алу шараларына қарамастан, цистит бәрібір пайда болуы мүмкін. Мұндай жағдайда дәрігерге баруды кешіктіруге болмайды. Ата-аналар жиі сұрайды: балалардағы циститті қай дәрігер емдейді? Ең алдымен педиатр, ол алғашқы тексеру жүргізіп, талдаулар тағайындайды. Қажет болса, диагнозды нақтылап, емді тағайындау үшін баланы балалар нефрологына немесе урологқа жібереді.
Балалардағы цистит — сирек және зиянсыз деп ойламаңыз, ол несеп шығару жүйесіне көңіл бөлу қажет екенін көрсететін белгі. Қазіргі диагностика әдістері қабынуды тез анықтауға мүмкіндік береді, ал уақытылы басталған ем асқынулардың алдын алып, бүйректің саулығын сақтайды.
Ата-аналар есте сақтауы тиіс ең басты нәрсе — дәрігерге баруды кешіктіру қауіпті. Емді ертерек бастау оның мерзімін қысқартады әрі созылмалы түрге өту қаупін төмендетеді. Ал профилактика мен дәрігердің тұрақты бақылауы ауруды жеңіп қана қоймай, болашақтағы жаңа қайталану ықтималдығын да азайтады.
Қолданылған әдебиет тізімі: